turystyka

Stargardzka wytwórnia likierów, koniaków i win F. A. Winkelhausena, 1922

Do czasów nowożytnych, głównymi źródłami dochodów stargardzkich mieszczan były: handel, rzemiosło oraz posiadłości ziemskie. W przedlokacyjnym Stargardzie rzemiosło ogniskowało się na podgrodziu (na wyspie), a handel - w osadzie na lewym brzegu zachodniej odnogi Iny. Wraz z lokacją Stargard uzyskał nadania ziemskie, prawo żeglugi do morza, zwolnienie z ceł na Pomorzu oraz prawo tworzenia cechów. Miasto stało się niebawem ośrodkiem rzemieślniczym promieniującym na znaczny obszar. Działało tu wówczas ponad 30, cieszących się autonomią cechów i gildii, których przedstawiciele zasiadali w radzie miejskiej. Ich struktura była zhierarchizowana. Mistrzem mógł zostać obywatel Stargardu z prawego łoża. Ożenek z wdową po mistrzu lub jego córką promował kandydata. Prócz przywilejów (często książęcych), członkowie cechów mieli obowiązek obrony, gaszenia pożarów i udziału w pracach na rzecz miasta. Wiele organizacji zrzeszało się w związki z cechami miast z dużego obszaru (np. z tkaczami m.in. z: Królewca, Torunia i Rostocku). Do dziś wizytówkami poziomu stargardzkich wyrobów są m. in.: wielki dzwon w kościele św. Jana Chrzciciela i organy katedralne w Kamieniu. Czołowymi w Stargardzie były cechy: piekarzy, szewców, tkaczy, sukienników, browarników, konwisarzy, ludwisarzy i złotników. Od XIV w. spełniały ważną rolę gildie kupców – żeglarzy i kramarzy. Handel stał się wtedy głównym źródłem bogactwa – należącego do Hanzy - Stargardu. Dochody municypalne pochodziły także m. in. z: komory celnej, mennicy, podatków, opłat skarbowych i drogowych oraz z profitów z apteki, łaźni, wagi, młyna i własności ziemskiej. Do Stargardu należało wówczas jedenaście całych wsi i cztery w części oraz lasy nad Iną.
Wojna trzydziestoletnia i jej następstwa doprowadziły do załamania gospodarki Pomorza. Stargardzianie utrzymywali się z ziemi i wytwórczości przeznaczonej na rynek lokalny. Miejską gospodarkę podniosła stołeczność Stargardu oraz napływ wysoko wykwalifikowanych rzemieślników francuskich, dzięki którym miasto wyrosło na poważny ośrodek tkactwa. W XVIII w. Stargard - ważny węzeł drogowy - stał się stacją przesiadkową poczty kurierskiej. Wówczas powstały też pierwsze manufaktury, funkcjonowały browary i mydlarnie.
Od połowy XIX w. główną rolę miastotwórczą odgrywała kolej. Węzeł stargardzki należał do największych w prowincji. Warsztaty naprawcze taboru od przełomu wieków XIX i XX były drugim zakładem Pomorza. Wtedy Stargard stał się też ważnym ośrodkiem przemysłu. Powstały m. in. fabryki: maszyn rolniczych, papy, mydła, filcu, tabaki, oleju i słynne w Europie firmy branży spirytusowej (F. J. Mampe, H. A. Winkelhausen).
Po II wojnie światowej do lat 90. XX w. – kolejnictwo było nadal wiodącą gałęzią gospodarki i zatrudniało blisko 6 tys. osób. Stargard zwano wówczas miastem kolejarzy. Ponadto, kilku tysiącom ludzi dawał pracę rozbudowany przemysł. Przekształcenia z przełomu wieków zmieniły strukturę zatrudnienia stargardzian oraz oblicze miejskiego przemysłu. Coraz więcej osób zaczęło utrzymywać się ze sfer nieprodukcyjnych gospodarki. Na obrzeżach Stargardu rozwinęły się dwa parki przemysłowe – Pomorski Park Nowoczesnych Technologii oraz Stargardzki Park Przemysłowy.